آشنایی با انواع تابلو برق

در این قسمت از مقالات خود قصد داریم اطلاعات مفصلی را در مورد تابلو برق ، انواع آن برایتان فراهم کنیم و اجزای مختلف آن را هم برایتان توضیح دهیم.

 

شناخت تجهیزات به‌کاررفته در تابلو برق

 

امروزه تابلو برق یکی از عناصر اصلی هر واحدهاي صنعتی و مسکونی محسوب می‌شود. تابلو برق محفظه‌ای بسته است که می‌توان تجهیزات الکترونیکی، اتوماسیون یا برق صنعتی در آن نصب کرد.

 

 

وظایف انواع تابلو برق عبارت‌اند از

کنترل دستی یا خودکار یک فرایند صنعتی
توزیع برق بین تجهیزات
اصلاح ضریب توان

در اینجا به تابلوهاي فشار ضعیف یا همان تابلوهاي LV خواهیم پرداخت. براي انواع مختلف تابلو برق چند دسته‌بندی مختلف می‌توانیم پیشنهاد کنیم.

 

 

دسته‌بندی اول تابلو برق

 

دسته‌بندی اول بر اساس نوع عملکرد تابلو است که به‌صورت زیر است :

1-  PLC: تابلوهایی که براي کنترل یک فرآیند صنعتی استفاده می‌شوند .

2- تابلوهایی که فقط برای کنترل موتورهای AC یا  DC استفاده می‌شوند و شامل درایوها، مدارهای فرمان کنتاکتوری و مدارهای کنترل کننده موتور هستند که به شکل ستاره مثلث نیز می‌شوند.

3- تابلوهاي توزیع که برای توزیع برق و درواقع توزیع جریان بین تجهیزات مختلف صنعتی به کار می‌روند.

4- تابلوهاي اصلاح ضریب قدرت که به نام تابلوهاي بانک خازنی هم خوانده می‌شوند.

البته ممکن است چند مورد از موارد بالا در یک مجموعه تابلو کنار هم قرار بگیرند .

 

 

دسته‌بندی دوم تابلو برق

 

دسته‌بندی دوم را می‌توان بر اساس محل نصب تابلو مشخص کرد. انواع تابلو برق ازنظر محل نصب عبارت‌اند از:

• Indoor یا تابلوهاي داخلی که در فضاي بسته مانند داخل کارگاه یا ساختمان مسکونی نصب می‌شوند.
  2- outdoor یا تابلوهاي خارجی که در فضاي باز نصب می‌شود.

دسته‌بندی سوم بر اساس ایستایی تابلو است که به این صورت است:

• Self-standing یا تابلوي ایستاده خود ایستا که روي پایه‌های خود می‌ایستد.
  2- Wall-mounted یا تابلوهاي دیواري که بر روي دیوار به‌صورت توکار یا روي کار نصب می‌شود .

 

 

دسته‌بندی سوم تابلو برق

 

دسته‌بندی سوم را می‌توان بر اساس ساختمان و شکل ظاهري تابلوها مشخص کرد .

• Metal enclosed: تابلوهای به‌صورت محفظه تمام بسته هستند که تجهیزات در آن نصب می‌شوند و به دو نوع زیر تقسیم می‌شوند :

الف :metal clad – در این تابلو محفظه‌های مختلف کلید، باس بار، سر کابل و LV از هم جدا شده‌اند .

ب : Compartment Type – در این نوع تابلوها محفظه‌های مختلف از هم جدا نیستند .

• تابلوهاي کشویی: سرویس راحت‌تر این تابلوها و ایمنی بالاتر آن‌ها باعث شده در صنعت برق به‌صورت گسترده‌ای به کار روند. این تابلوها معمولاً به دو صورت MCC (تابلوي کنترل موتور) و تابلوي مرکز قدرت که تغذیه‌کننده تابلوهای MCC  هستند، ساخته می‌شوند .

 

 

شناخت تجهیزات به‌کاررفته در تابلو برق

در تابلوهاي برق فشار ضعیف مجموعه‌ای از تجهیزات معمولی استفاده می‌شوند که متخصص تابلو برق باید با تمامی آن‌ها آشنایی کامل داشته باشد. این تجهیزات عبارت‌اند از:

کنتاکتور

 

وسیله الکترومکانیکی برای قطع و وصل کردن سه فاز

 

 (SSR)  کنتاکتور الکترونیکی

این وسیله درواقع یک کنتاکتور الکترونیکی است که در آن از قطعاتی مثل تریستور یا تریاك براي قطع و وصل جریان تک فاز یا سه فاز استفاده می‌شود.این قطعه به دلیل سرعت بالا و کنترل راحت‌تر جایگزین مناسبی براي کنتاکتورها است.

 

 CT ترانس

کاهش‌دهنده جریان فازها براي مواردی مانند اندازه‌گیری جریان با آمپرمتر یا نمونه جریان براي رگلاتور خازنی
MCCB   کلید اتوماتیک
دو مدار حفاظت حرارتی و حفاظت مغناطیسی در خود دارد. این کلید معمولاً به‌عنوان کلید اصلی mccb کلید اتوماتیک در تابلو  برق استفاده می‌شود و بیشتر در جریان‌های بالاي 100 آمپر ساخته می‌شود.

 

 

MCB  کلید اتوماتیک

 

دو مدار حفاظت حرارتی و حفاظت مغناطیسی در خود دارد. این کلید معمولاً به‌عنوان کلید فرعی در mcb کلید اتوماتیک تابلوهاي برق استفاده می‌شود و بیشتر در جریان‌های زیر 100 آمپر ساخته می‌شود.

 

 کلیدهای نشتی جریان

این کلید در دو نوع تک فاز و سه فاز ساخته می‌شود و وظیفه آن حفاظت مدار در برابر جریان‌های نشتی (مانند اتصال فاز به
بدنه) است.

 

کلیدهای MPCB

این کلید مانند کلیدهای mccb است اما مخصوص حفاظت موتورهاي سه فاز است. این المان جایگزین مناسبی براي بی متال و در بعضی از مدل‌ها جایگزین کنتاکتور است.

فیوزها

فیوز وسیله‌ای براي حفاظت مدار در برابر اتصال کوتاه است. فیوز انواع مختلفی دارد که می‌توانیم به فیوزهاي کاردي، فشنگی و HRC اشاره کنیم.

 

 

کلید فیوز

این وسیله درواقع هم کلید هست و هم فیوز که در داخل آن فیوزهاي کاردي نصب می‌شوند.

 

بی متال

برای حفاظت موتور سه فاز در برابر اضافه‌بار استفاده می‌شود.

 

کلید ولت‌متر

با اتصال این کلید به ولت‌متر می‌توان ولتاژهاي مختلف خط و فاز را در سه فاز با تغییر سلکتور آن اندازه‌گیری کرد.

انواع کلیدهای گردان

کلیدهای گردان برای قطع و وصل سه فاز، چپ‌گرد و راست‌گرد موتور به‌صورت دستی و یا ستاره و مثلث کردن موتور استفاده می‌شوند.

ریل

ریل برای نصب قطعات تابلو روي سینی تابلو استفاده می‌شود.

ترمینال

ارتباط تابلو با تجهیزات بیرون تابلو از طریق ترمینال‌ها صورت می‌گیرد.

 

گلند

حفاظت کننده کابل در هنگام ورود به تابلو یا خروج از تابلو است.

شینه (باس بار)

براي توزیع فاز در تابلو برق از شینه استفاده می‌شود.

شینه ارت و نول

براي توزیع ارت یا نول در تابلو از این شینه استفاده می‌شود.

 

مقره

براي عایق کردن شینه‌ها در مقابل بدنه تابلو و همچنین جدا نگه داشتن شینه‌ها از مقره‌هاي اتکایی استفاده می‌کنیم.

 

داکت

عبور سیم‌های داخل تابلو از طریق این کانال‌های پلاستیکی انجام می‌شود.

 

لامپ سیگنال

برای نمایش وجود یا عدم وجود فاز در تابلو یا نمایش روشن یا خاموش بودن موتورهای سه فاز از لامپ سیگنال استفاده می‌کنیم .

 

وایرشو و کابلشو

براي اتصال سر سیم‌ها و سر کابل‌ها به ترمینال ادوات تابلو یا به شینه‌ها از کابلشو و وایرشو استفاده می‌کنیم.

 

 

بست کمربندي و نوار فرم (ماکارونی)

برای بستن سیم‌های تابلو به یکدیگر و براي نظم بخشیدن به آن‌ها از بست کمربندي یا نوار فرم استفاده می‌کنیم.

 

تایمرها

براي ایجاد زمان‌بندی بین قطع و وصل شدن ادواتی مثل کنتاکتورها از تایمرهای الکترونیکی استفاده می‌کنیم.

 

  LOGO رله‌های هوشمند

 

مانند این رله قابل برنامه‌ریزی بوده و جایگزین مناسبی  برای مدارهاي فرمان در تابلو  برق است.

PLC

Plc  یا همان کنترل‌کننده منطقی قابل برنامه‌ریزی ازجمله تجهیزاتی است که امروزه در تابلو برق زیاد استفاده می‌شود. این وسیله برای کنترل فرایندهاي صنعتی به کار می‌رود.

 

 

 درایوها

برای کنترل دور و گشتاور موتورهاي الکتریکی به‌خصوص موتورهاي سه فاز روتور قفسه‌ای استفاده می‌شود.

 

کنتاکتور خازنی

در تابلوهاي خازنی برای وارد کردن خازن‌ها به مدار شبکه از این کنتاکتورهاي مخصوص استفاده می‌شود.
این کنتاکتورها یک مقاومت برای محدود کردن جریان‌های هجومی ناشی از اتصال خازن‌ها به مدار دارند.

 

خازن

خازن‌های اصلاح ضریب در شبکه برق کارگاه‌ها و کارخانه‌ها قرار می‌گیرند تا ضریب توان موردنظر حاصل شود.

 

رگلاتور خازنی

ازجمله تجهیزات تابلوي بانک خازنی رگلاتور است.این دستگاه بر اساس ضریب توان شبکه تشخیص می‌دهد چه مقدار خازن باید به مدار وصل شود تا ضریب توان مطلوب به دست آید.

کلید اصلی تابلو از نوع MCCB بوده و از طریق سه کابل سه فاز را وارد تابلوي برق می‌کند.

این سه کابل از طریق حوضچه زیر تابلو وارد تابلو می‌شوند. حوضچه محفظه‌ای با عمق تقریبی 20  سانتی‌متر در زیر تابلو برق است که برای قرار گرفتن کابل‌های برق تعبیه‌شده است.

در تابلوهایی که برای کنترل موتورهای سه فاز به کار می‌روند، بایستی از کلیدهای اتوماتیک MCCB به‌عنوان کلید اصلی تابلو استفاده شود.

 

 

CT   ترانس‌ها اولین موردي است که بعد از کلید اصلی باید بر روي یکی از سه فاز قرار بگیرد. همان‌طور که می‌دانید ترانس CT  یک نمونه از جریان یکی از سه فاز را گرفته و براي تجهیزاتی مانند رگلاتور خازنی یا آمپرمتر در تابلو ارسال می‌کند. اینکه این ترانس بر روي کدام‌یک از سه فاز قرار می‌گیرد به نوع رگلاتور و تغذیه رگلاتور از هر یک از فازها بستگی دارد .

قسمت بعدي این تابلو بخش توزیع است. همان‌طوری که می‌دانیم سه فاز از بالا وارد این قسمت از تابلو می‌شود. در تابلوهاي توزیع، کار توزیع جریان را کلیدهایی مثل MCB و MCCB  انجام می‌دهند.

 

قسمت‌های مختلف تابلوی توزیع

 

این تابلوي توزیع به دو قسمت تقسیم شده است.

 

قسمت اول تابلو توزیع در تابلو برق

 

در بخش اول که قرمزرنگ است برحسب نیاز خروجی تابلو چند کلید MCCB قرار داده شده است و در بخش دوم که داکت بندي نیز شده کلیدهاي MCCبه‌کاررفته‌اند.

در قسمت اول تابلوي توزیع 7 کلید قرارگرفته است که درواقع برحسب نیاز کارگاه این تعداد کلید متغیر است. معمولاً  براي هر یک از دستگاه‌های موجود باید یک کلید در نظر گرفته شود. مثلاً کوره القایی یک کلید یا هر دستگاه CNC یک عدد کلید نیاز دارد.

هرکدام از کلیدها به نحوي سه فاز را از شینه‌هاي بالا گرفته و توسط کابل به سمت حوضچه زیر تابلو هدایت می‌کنند. توجه داشته باشید که چون جریان این کلیدها معمولاً بالا است از ترمینال‌های کائوچویی مخصوص تابلو براي انتقال جریان این کلیدها به خارج از تابلو استفاده نمی‌شود یک کلید MCCB هم به‌عنوان رزرو در تابلو در نظر گرفته شده است.

سه فاز از طریق یک کلیدMCCB  وارد قسمت بعدي می‌شود که شینه‌هاي سوراخ‌دار هستند.
شینه‌هاي سوراخ‌دار توسط مقره‌هاي پلکانی به بدنه تابلو محکم می‌شوند. دلیل این امر هم این است که با استفاده از این مقره‌ها، شینه‌ها در سه ارتفاع مختلف نسبت به هم قرار گرفته و سیم‌کشی آن‌ها راحت‌تر انجام می‌شود.

 

 

قسمت دوم تابلوی توزیع تابلو برق

در قسمت دوم تابلوي توزیع برحسب نیاز کلید MCB  به‌کاررفته و داکت کشی انجام می‌شود .
خط ورودي و سه خط خروجی سیم‌کشی دارد. به کمک کابلشو از نوع حلقه‌ای سر سیم‌ها به شینه‌هاي مسی سوراخ‌دار پیچ می‌شود و سپس به کمک بست کمربندي به یکدیگر بسته می‌شوند. این سیم‌های سه فاز وارد داکت‌ها شده و بین کلیدهای MCB تقسیم می‌شوند.

 

خروجی‌ها

 

پس از دادن ورودی‌های کلیدهای  MCB نوبت خروجی‌ها می‌شود. این کار را با قرار دادن یک ریل و ترمینال‌های کائوچویی روي آن انجام می‌دهیم. از خروجی‌های ترمینال‌های کائوچویی به سمت حوضچه زیر تابلو کابل‌کشی انجام شده است.

تابلوي بعدي تابلوي بانک خازنی است . در این تابلو ابتدا سه فاز به کمک یک کلید MCCB  وارد تابلو می‌شود. سه فاز بر روي سه شینه منتقل می‌شود.

 

 

کاربرد تابلوی بانک خازنی

وظیفه یک تابلوي بانک خازنی این است که برحسب میزان بار سلفی موجود در کارگاه خازن به مدار اضافه یا کم کند تا ضریب توان کارگاه اصلاح شود. سه فاز ابتدا به فیوزها و سپس وارد کنتاکتورهاي خازنی می‌شود. این کنتاکتورها سه فاز را به خازن‌های اصلاح ضریب متصل می‌کنند. دستور قطع و وصل شدن کنتاکتورهاي خازنی را دستگاهی به نام رگلاتور خازنی می‌دهد. این دستگاه بر روي درب تابلو نصب می‌شود و برحسب بار سلفی موجود در کارگاه و ضریب توان موردنیاز دستور ورود و خروج خازن‌ها را به شبکه برق کارگاه می‌دهد.
رگلاتور خازنی معمولاً بر روي درب تابلو نصب می‌شود.
نصب رگلاتور ساده است.دو ورودي براي تغذیه ولتاژ دارد که درواقع نمونه ولتاژ براي رگلاتور محسوب می‌شود و دو ورودي جهت اتصال ترانس

CT

در اکثر رگلاتورها ترانس CTباید بر روي یکی از سه فاز قرار بگیرد ولی رگلاتور باید از یک فاز دیگر تغذیه شود؛ در غیر این
صورت، در ورود و خروج خازن‌ها به شبکه خطا خواهیم داشت.

خازن‌های اصلاح ضریب در دو نوع سیلندري و باکسی ساخته می‌شوند. مقدار این خازن‌ها برحسب میکرو فاراد نیست بلکه برحسب ( KVAR ) کیلو وار است. بر روي این خازن‌ها سه ترمینال برای اتصال سه فاز تعبیه شده است.

آخرین قسمت این تابلو برق ، تابلوي فرمان یا کنترل است. سه فاز اصلی پس اتصال به یک کلید MCCB  وارد این قسمت از تابلو می‌شود.

همان‌طوری که مشخص است در تابلوي فرمان ابتدا سه فاز وارد فیوزها شده و سپس به ردیفی از کنتاکتورها متصل می‌شود.نحوه اتصال کنتاکتورها نیز به یکدیگر به نوع راه‌اندازی‌ها اعم از راه‌اندازی مستقیم، یا ستاره – مثلث بستگی دارد.

 

 

شرکت طاها فن

 

شرکت طاها فن تولید کننده برجسته انواع تجهیزات مربوط به تهویه مطبوع در کشور، در این مقاله
اطلاعاتی را در مورد تابلو برق صنعتی فراهم کرده است و امیدوار است برای کاربران خود مفید باشد.
اگر در مورد محصولات ما سوالاتی داشتید، یا قصد سفارش محصول دارید، می‌توانید با استفاده از بخش
تماس با ما با کارشناسان ما تماس بگیرید و با آنها مشورت کنید.